Октябрьский — республиканың мәдәни тормышы калейдоскобында

Беренче заттан

Республика җитәкчелеге мәдәният өлкәсен эзлекле рәвештә хуплый һәм үстерә.

 Радий Хәбиров:

— 2023 елда гына да мәдәният өлкәсен үстерүгә без тулаем алганда 14 млрд сумнан артык акча сарыф иттек, аннан алдагы ел белән чагыштырганда, 12,3 процентка күбрәк. Бу зур сан, ул безне сөендерә. Безнең бурыч — ел саен финанслау күләмен арттыру.

Дөнья халыкларының бай, үзенчәлекле мәдәнияте белән таныштык

2021 елның июлендә Башкортстанда VI Бөтендөнья CIOFF® фольклориадасы узды, анда 37 илнең иҗади коллективлары катнашты. Республикада 60 меңгә якын турист булган. ЮНЕСКО вәкилләре һәм экспертлар фестивальне үткәрү тарихында иң яхшысы дип таныды.

 Зөлфия Мөхәммәдиева, шәһәр Мәдәният йорты директоры:

— Октябрьский 2021 елда VI Бөтендөнья Фольклориадасын үткәрү мәйданчыкларының берсе булды. Бу якты һәм онытылмаслык бәйрәмдә катнашучылар һәм тамашачылар дөнья халыкларының бай, үзенчәлекле мәдәнияте белән таныштылар. Шәһәрнең иң яхшы иҗат коллективлары якты чыгышлар белән сөендерде. Тантананың кульминациясе бердәм дуслык хоры булды.

Милли төсләр ритмында

Башкортстанда яңа фестивальләр һәм конкурслар уза, алар арасында елына ике тапкыр билгеләп үтелә торган республика халыкларының Милли костюмы көне.

Регина Евсеева, Милли мәдәниятләр үзәгенең сәнгать җитәкчесе:

— Октябрьский — милли төсләр ритмында: милли костюм көнен шулай бәйрәм итәбез. Башкортстанда яңа бәйрәм, һәм шәһәр аны хуплап каршы ала. Бу көнне учреждениеләр якты буяулар һәм йолалар мозаикасына әверелә. Милли бизәнү әйберләре һәм аксессуарлар ясау буенча мастер-класслар үткәрелә, алар халык иҗаты дөньясына чумарга мөмкинлек бирә. Халык музыкасы концертлары, биючеләр чыгышы оештырыла, яраткан көйләр яңгырый. Күргәзмәләр уза, анда һәр милли костюмда халыкның гасырлары, гореф-гадәтләре һәм җаны сурәтләнә. Алар ата-бабаларның тормышы, аларның йолалары, ышанулары һәм сәнгате турында сөйли. «Эшкә — милли костюмда» акциясе үзенең тамырлары өчен горурлык хисе уята һәм традицияләрнең матурлыгына игътибарны җәлеп итә, халык мәдәниятләренең байлыгы турында уйланырга мәҗбүр итә. Милли костюм көне безгә туган як тарихы белән танышырга булыша.

Үз мөмкинлекләре һәм абруе буенча иң масштаблысы

2023 елдан башлап БР муниципаль районнарының һәм шәһәр округларының бренд чараларына дәүләт ярдәме башланды (500 мең сумнан). Еллык субсидиянең гомуми суммасы 31,5 млн сум тәшкил итә. 2023 елда чараларда катнашучылар һәм кунаклар саны 275 мең кеше тәшкил итте. 2024 елда бренд чаралары 27 муниципаль берәмлектә узды.

Елена Шепелева, шәһәр мәдәният бүлеге начальнигы:

— БР башлыгы кушуы буенча «Арт-корылтай» мәдәни форумында 2023 елда һәм агымдагы ел дәвамында республиканың барлык 63 муниципалитетында, районнарында һәм шәһәрләрендә төп брендлы мәдәни чаралар узды һәм уза. Бу, нигездә, безнең республиканың күпмилләтле мәдәниятен тәкъдим итүче фестивальләр, халык бәйрәмнәре. Дәүләт ярдәме күп еллар дәвамында үткәрелгән билгеле чараларга бирелә. Алар арасында — республика Курай бәйрәме, ул беренче тапкыр 2001 елда Октябрьскийда үтте.

Елдан-ел конкурста катнашучылар саны арта, аның географиясе киңәйә. Алар — Башкортстан, Татарстан, Казахстан, Марий Эл, Чиләбе, Төмән, Ырымбур, Свердловск, Курган өлкәләре, Мордовия, Пермь крае, Удмуртия шәһәрләре һәм районнары вәкилләре. Бәйрәм республика чикләреннән чыгып, Бөтенрусия бәйрәменә әверелде.

2005 һәм 2015 елларда курай бәйрәме «Бердәмлек» халыкара милли мәдәниятләр фестивале барышында узды. Октябрьский якын һәм ерак чит илләр: Казахстан, Марий Эл, Тыва, Латвиядән, шулай ук Һиндстан, Төркия, Пуэрто-Рико, Көньяк Корея, Словениядән сәнгать үзешчән коллективларны кабул итте.

«Курай бәйрәме — 2017» проекты «Иң яхшы милли бәйрәм» категориясендә «Масса театры» бөтенрусия премиясенә дәгъва итү конкурсында җиңүче булды. Бәйрәмнең бер өлеше - «Байга» республика курайчылар конкурсы. Ул яңа исемнәр ача, музыкантлар өчен алга таба иҗатка этәргеч булып хезмәт итә. Бүген Русиянең һәм дөньяның алдынгы мәйданчыкларында чыгыш ясаучы күп кенә курайчылар музыкаль Олимпны яулау буенча беренче адымнарын «Байга» республика курайчылар бәйгесендә ясадылар.

Конкурсның үзгәрешсез бәяләү критерийлары — башкару осталыгы, милли традицияләрне грамоталы куллану. Конкурсантлар ким дигәндә 100 көйне һәм һәр көйнең барлыкка килү тарихын белергә тиеш. Традицион рәвештә музыка коралын үзләштерүне солистлар да, ансамбльләр дә ике яшь категориясендә күрсәтә: 16 яшькә кадәр һәм 16 яшьтән өлкәнрәк.

Фестивальнең абруе һәм югары иҗади дәрәҗәсе мәртәбәле жюри ярдәмендә дә саклана, аның составында — БРның танылган сәнгать эшлеклеләре һәм осталары, галим-фольклорчылар, халык сәнгате белгечләре, Курай бәйрәме конкурсларының гран-при ияләре... Октябрьскийда курайчылар бәйгесе республикада бердәнбер түгел, әмма үз мөмкинлекләре, абруе, катнашучылар саны буенча иң күләмлесе.

Махсус операция каһарманнары хөрмәтенә

2023 елда республика Хәрби Дан музее 2022-2023 елларда Башкортстанда оештырылган хәрби батальоннарга, республикада туган Русия Геройларына багышланган «Башкортостан Zащищает Донбасс» күргәзмәсен оештыра.

Башкортстан башлыгы хакимиятенең йөкләмәсе буенча булдырылган күргәзмә макеты БР муниципаль берәмлекләренә тапшырыла.

Ирина Медведева, Октябрьский тарих-туган якны өйрәнү музее директоры:

— Шәһәрнең тарих-туган якны өйрәнү музее «Башкортостан Zащищает Донбасс» күчеп йөрүче күргәзмә өчен планшетлар комплекты әзерләде. Күргәзмәдә Миңнегали Шәйморатов, Александр Доставалов, Салават Юлаев исемендәге башкорт ирекле батальоннары турында мәгълүмат, командованиенең махсус йөкләмәләрен уңышлы үтәгән, гаскәрләрнең югары хәрби әзерлеген саклаган, яңа хәрби техниканы үзләштергәндә күрсәткән батырлык һәм фидакарьлек өчен, шул исәптән һәлак булганнан соң, «Алтын Йолдыз» медале тапшырылып, РФ Герое исемен алган кешеләрнең кыскача биографиясе һәм батырлыклары тасвирлана,

Русия Герое, Октябрьскийда туган Степан Беловка багышланган планшетны, югары бүләк тапшырылып, исем алганнан соң, фотоны алыштырып һәм текстны төзәтеп, яңадан чыгаралды. Текст һәм фотоны Степан Белов һәм аның әнисе Тамара Белова хуплады. 2024 елда комплект «Каһарман хатыны» һәм «Каһарман анасы» тематик планшетлар белән тулыландырылды.

Мөмкинлектән файдаланып, шәһәр халкына бөтен республика буенча гамәлгә ашырыла торган «ДОНБАСС – РУСИЯ: тарих һәм хәзерге заман» күргәзмә проектын оештыру өчен махсус хәрби операциягә багышланган экспонатларны җыюда ярдәм итүләрен сорыйм.