«Титаннар сәнгатендә халык хокугы өчен көрәшче»

«Иҗат иреклеген алга куеп»
Чараны ачу хокугы арт-проектның башлап йөрүчесе, бәйсез сәнгать күргәзмәләрен оештыручы, «Ачык проектлар» үзәге директоры, заман мәдәниятен хуплау һәм үстерү буенча Мәскәү җәмәгатьчелек фондының арт-директоры Михаил Рошнякка бирелде. «Баштан ук әйтеп куям, биредә Бурлюкның үз эшләре юк. Әмма аның шәхесенә мөнәсәбәт бар. Бурлюк шәхесе шул дәрәҗәдә якты-чагу ки, бер күргәзмә яки китап кына ифрат аз булыр кебек, — диде Михаил Николаевич. — Киләчәктә рәссам булырга хыялланган яшьләргә әлеге авторга игътибар юнәлтергә киңәш бирер идем». Якташыбыз, Республиканың халык рәссамы, Н. Лотфуллин исемендәге БР Хәзерге заман музее директоры Вәсил Ханнанов үз чиратында мондый төр күргәзмәнең безнең төбәктә ачылуы уңаеннан ихлас куанычын белдерде. «Октябрьский — туганнан-туган шәһәрем. Ниһаять, якташларым да бу проект белән танышу форсатына ия. Давид Бурлюк — Башкортстанны данлаган рәссам. Студент елларыннан ук аның сәнгатенә гашыйкмын. Уфада Бурлюк әсәрләреннән зур, күләмле тупланма саклана. Республиканың 100 еллыгына карата иҗатчыга арналган күргәзмә ясарга ниятлибез. Сәнгать — чын мәгънәсендә ачышлар өлкәсе. Һәркем анда фәкать үз асылын табарга сәләтле. Бурлюк иҗат иреклеген алга куйган шәхес. Шуның белән хәтергә уелып кала да».
Шәһәрнең тарихи-туган якны өйрәнү музее директоры Ирина Медведева күргәзмәне шәһәр өчен тиңдәшсез бүләк, дип атады. «Безнең өчен бу олы шатлык, — диде ул. — Төрле шәһәр рәссамнары картиналары белән таныштыручы проект хуҗаларына рәхмәтлебез. Михаил Рошняк, Вәсил Ханнанов — безнең якташлар. Тамырларын онытмыйлар, туган төбәк белән элемтәне өзмиләр!» БР Көнбатыш рәссамнарының иҗат берләшмәсе рәисе, күргәзмәнең шәһәрдәге кураторы Владимир Сафонов та чарадан канәгатьлек хисе кичерүен яшермәде. «Үткән һәм заманча сәнгатьнең берләшүенә шаһитбыз, — диде ул. — Михаил Рошняк төрле юнәлештә эш иткән авторларны туплауга, 20нче гасыр башы авангарды «тышлыгына төрүгә» ирешкән. Мондый форматтагы экспозициянең шәһәрдә булганы юк иде әле, ул әйтерсең лә аерым кисәкчекләрдән җыйналган. Гел Бурлюк әсәрләренә хас булганча!»
Күргәзмәгә яшь буын вәкилләре — сәнгать мәктәбе укучылары да килгән иде. Алар үз тәэссоратлары белән уртаклашты. «Картиналар катлаулы, аларны аңлау җиңелдән түгел. Аерым детальләрен бөртекләп карарга кирәк. Тәү карашка сәер тоелган композицияләр дә очрый... Ләкин сурәтләр бик кызыклы, мавыктыргыч. Бер сүз белән әйткәндә, оригиналь (моңа аеруча басым ясалды) күргәзмә!» Яшь рәссамнар чын һөнәр ияләренә хас булганча җитди фикер йөртә, килешәсездер.
Янә бер шәһәр кунагы — шагыйрь һәм рәссам Александр Печкин чыгышы да тыңлаучылар тарафыннан җылы кабул ителде. «Бурлюк — шигърият һәм сәнгать вәкиле. Моны инкарь итеп булмый», — дип басымлады сүз остасы. Үз фикерен дәлилләгәндәй, тантана сәбәпчесенә, гүзәл Башкортстанга багышланган әсәрләрен дә укып ишеттерде. Республикабызның кабатланмас табигатенә мөкиббән калуын билгеләде. «Тылсымлы калкулыклар дулкыны». Матур әйтелгән бит әй!

«Бурлюкка «смс» җибәрик!»
Арытаба чарада катнашучылар бөтенләй көтелмәгән, хәтта ки гадәттән тыш вакыйга шаһиты булды. Михаил Рошняк Давид Бурлюкка... «смс-хәбәр» озатырга тәкъдим ясады! Моның өчен киң вә озын «юл» салынды, уртасына ап-ак сукмак ятты. Михаилның аяк эзләре калды анда. «Бурлюкны Транс-Себер сәяхәтенә озата барабыз, — дип аңлатты ул. — Ягез, кайсыгыз кушылырга тели? Әйдәгез, култамгаларыгызны куярга ашыгыгыз, Бурлюкка «смс»лар җибәрегез!» Тәүдә чын-чынлап уенга бирелгән укучылар кереште әлеге гамәлгә. Җан-фарманга хыялдагы «озын тимер юлына» «автографлар»ын терки башладылар. Китте күңелле шау-шу, ыгы-зыгы! Чыннан да, мондый ук маҗара шаһиты булырга туры килмәгәндер әлегәчә күргәзмә залына... Афәрин чараны оештыручыларга!
Сәнгать мәктәбе укытучысы Гөлнара Фәлахова белән гапләшәбез. «Давид Бурлюкның кабатланмас иҗатына игътибар артканнан-арта, — ди педагог. — Мисалга, дизайн, төзелеш өлкәсендә яңа ысуллар куллану ихтималлыгын бирә ул. Башкортстанда иҗат ителгән әсәрләрендәге милли төсмер байлыгы, хозурлыгы сокландыра. Бу да хәзерге заман рухына тап килә. Һичшиксез, ихтирамга лаек шәхес!»
Сүз уңаеннан. Гөлнара сылуның рәсемнәре дә урын алган күргәзмәдә. Кызыксыну уятырлык сурәтләр. Танышырга телисез икән, рәхим итегез. «Бурлюк-Октябрь» арт-проекты 20 октябрьгә кадәр эшләячәк. Килегез, үкенмәссез!
...Михаил һәм Александр әфәнделәр белән сөйләшү барышында шундый тирән мәгънәле фикер яңгырады: «Картиналар белән күчермәдә түгел, ә бәлки «тере» килеш, күзгә-күз танышу зарур. Шул очракта гына алар сезнең белән «әңгәмәләшә», җанлана, серен ача. Электрон һәм кәгазь китапны исләгез. Аерма бармы? Әлбәттә, бар, нинди генә әле! Сурәтләрдә рәссамның халәте, кул җылысы, уй-хисләре, кичереш-тойгылары саклана. Үзе бер иксез-чиксез Галәм!» Кем генә бәхәсләшер икән...

С. ГАРИФУЛЛИНА, автор фотолары.