Туган як
+20 °С
Болытлы
Барлык яңалыклар

Өмәдән соң туган уйлар...

Узган саннарыбызның берсендә язгы «умызая»лар турында чыккан мәкаләнең темасын дәвам итәбез. Чүп чыгару-урнаштыру турында күпме генә язсак, сөйләшсәк тә, ул ни өчендер яхшыга үзгәрми.

Узган саннарыбызның берсендә язгы «умызая»лар турында чыккан мәкаләнең темасын дәвам итәбез. Чүп чыгару-урнаштыру турында күпме генә язсак, сөйләшсәк тә, ул ни өчендер яхшыга үзгәрми.
Мине бер сорау борчый: «Ни өчен хайваннар белән чагыштырганда аңлы булырга тиеш кешеләр чүпләрен теләсә-кая ыргыта?» Әйе, нәкъ теләсә-кая: тәмәке төпчеген, ашаган ризык тартмасын, кәнфит-туңдырма кәгазен, эчкән сыра шешәсен, чәйнәгән сагызын да «лач» итеп төкереп китә. «Күңелем кая куша, чүбемне шунда ташлап калдырам», — дип уйлыйлардыр инде, күрәсең. Ә бәлки бөтенләй уйламыйлардыр да. Башында уйлау-фикерләү сәләте булган кеше мондый адымга басмас иде, мөгаен. Эшкә барганда басу-кырлар аша да үтәргә туры килә. Беләсезме, пакет-пакет чүп ташлап китәләр шунда. «Башкаларга төкерәм, кем тели, шул җыештырсын, миңа тирә-якның чисталыгы кирәкми», — диләрме икән? Искиткеч күп сорау туа, әмма аларның берсенә дә җавап юк. Тәрбиясезлекме бу? Битарафлыкмы икән әллә? Шапшаклыкмы? Уйлап карагыз инде, зур абый-апалар кыш буе ташлаган чүпне мәктәп укучылары хәзер өмәләргә чыгып җыештырачак. Без, өлкәннәр, аларга нинди үрнәк күрсәтәбез? Әллә алар да киләчәктә шулай эшләмәс дип уйлыйсызмы, юк, киресенчә, арттырып та җибәрмәсәләр әле. Бездән җыештырттылар, менә хәзер без чүпләгәнне башкалар да җыйсын диячәкләр. Мин үзем бер кәнфит кәгазен берничә көн буе кесәмдә йөртә алам, чүп савыты яныннан ташларга онытып китсәм. Балаларымны да кечкенәдән шулай өйрәттем — «һичкайдан да җиребезне чүпләмәгез, махсус чүп савыты бар аның өчен!» — дип.
Бу уңайдан урамда берничә кешенең фикерен сораштырдым. «Теләсә-кая чүп ташлаучыларга каршы көрәшеп буламы?» — дигән сорау бирдем. Менә нинди җаваплар алдым.


Зөлфия:
— Көрәшеп була, әмма шапшак кешене барыбер җиңеп булмый, дип уйлыйм. Мин үзем, мәсәлән, шундый тимә бер җиргә ыргытылган чүп яныннан тыныч кына үтеп китә алмыйм. Шешә, кәгазь, полиэтилен капчык ишеләрне юлдан алып, чүплеккә салам. Иренмим, миннән соң узып баручы кешеләргә күңелле булсын дим. Чиста, пөхтә урамнардан үтүе рәхәт бит!

Марат:
— Нигә булмасын, була. Закон нигезендә штраф салып. Чит илләрдә әллә кайчан бу гадәткә кергән. Рөхсәт ителмәгән урынга чүп ташлаучыны тоткан өчен дә акча түлиләр. Кызыксындыру чарасы буларак. Менә бит ничек тә акча эшләп булыр иде, әгәр шундый закон кабул ителсә.

Таһир:
— Шәһәрне күчеп килүчеләр пычрата, дип уйлыйм. Соңгы вакытта халык күпләп авылдан шәһәргә күченә. Элекке гадәтләре буенча чүпне теләсә-кая ташлыйлар, авыл җирендә шулай яшәргә күнеккәннәр бит инде, кая ташласаң да була. Әйтик менә Парижның үзәк урамнарына беркем дә чүп ташлап китми бит, бар җирләре ялт итеп тора. Ә менә шәһәр читенәрәк чыксаң инде... Анда Африкадан күченгән халык яши, аларга ияреп үзең дә чүп ташлаячаксың, чөнки берүзең генә чисталык өчен көрәшеп булмый. Ияреп эшләү галәмәте бар бездә.

Нәфисә:
— Көрәшеп була! Аның өчен һәр 5-10 метр саен чүп савытлары урнаштырырга кирәк. Урамда ни өчен чүп аунап ята, чөнки чүп савытына кадәр барырга ерак. Якын тирәдә берәр чүп савыты бармы икән, дип бик сирәк кеше генә эзләнә шул. Кайбер кеше намус кушуы буенча чүбен илтеп җиткерә, ә кайберләре берәрсе җыеп алыр әле дип аяк астына гына бәрә.
Әлегә менә шундый фикерләр. Җәмәгать, бергәләшеп уйлыйк әле, нинди чаралар, эшләр аша халыкны, үзебезне чисталыкка өйрәтә алабыз? Иң беренче урында — тәрбия инде, анысы һәрберебезгә мәгълүм. Үз үрнәгебездә күрсәтү, аңлату. Икенчедән, дәүләт югарылыгында хәл ителәсе мәсьәлә — элеккеге кебек — чүп тапшырган өчен күпмедер акча түләү. Исегездәме, кинога барыр өчен кефир шешәсе җыеп тапшыра идек. Тагы нәрсәләр эшли алабыз? Фикерләрегезне, тәкъдимнәрегезне көтәбез.
Бүген шәһәр урамнарыннан барганда бер күренешкә тап булдым. Шимбә өмәләреннән соң җыештырылган тротуарга пычрак алып чыкмас өчен бер кеше ак катыргыдан юл салган (икенче фото). Шәп бит! Тротуар да чиста кала, аяк киеме дә батмый. Ә шулай да юлчыларның игътибарын шуңа юнәлтәсе килә: тиешле урыннарда җәяүлеләр өчен сукмак булсын иде. Моны сез булдыра аласыз ич!? Мондый катыргы тротуарлар озакка чыдамас ул...

Юлия Дәүләтбаева, автор фотолары.

Читайте нас: